Ngoài 4 nhóm máu cơ bản là A, B, AB và O trong đó nhóm máu O là nhóm máu phổ biến nhất. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, đặc điểm nhóm máu có thể ảnh hưởng tới tính cách, sức khỏe của con người.
1. Nhóm máu và các nhóm máu
Con người không có chung một nhóm máu, mà phân thành nhiều nhóm máu dựa trên các loại kháng nguyên có trên bề mặt tế bào hồng cầu. Việc xác định nhóm máu rất quan trọng để hiến hoặc nhận máu.
Có 4 nhóm máu cơ bản là A, B, AB và O
Chỉ những nhóm máu phù hợp, nghĩa là có chung kháng nguyên thì hệ miễn dịch con người mới không nhận ra là tế bào máu lạ và tấn công. Nếu truyền máu khác kháng nguyên, việc tấn công tranh chấp sẽ xảy ra, có thể khiến người bệnh tử vong.
Vì thế, xác định thông tin nhóm máu rất quan trọng, đặc biệt là những nhóm máu hiếm để phục vụ công tác cấp cứu, khám chữa bệnh.
Bản chất của kháng nguyên là các protein, nằm trên các tế bào hồng cầu. Y học đã phát triển nhiều hệ thống nhóm máu, song đến nay được sử dụng rộng rãi thì chỉ có 2 hệ thống cơ bản gồm: hệ thống nhóm máu ABO và hệ thống Rh-dương/Rh-âm.
Theo đó, có 8 nhóm máu cơ bản gồm:
- Nhóm máu A+ [dương tính].
- Nhóm máu A- [âm tính].
- Nhóm máu B+ [dương tính].
- Nhóm máu B- [âm tính].
- Nhóm máu AB+ [dương tính].
- Nhóm máu AB- [âm tính].
- Nhóm máu O+ [dương tính].
- Nhóm máu O- [âm tính].
2. Nhóm máu được quy định bởi yếu tố nào?
Nhóm máu được xác định bởi kháng nguyên, quy định bởi gen di truyền nhận được từ bố và mẹ. Cụ thể như sau:
2.1. Hệ thống Nhóm máu ABO
Với nhóm máu AB, bạn thừa hưởng kháng nguyên nhóm A từ một người và nhận kháng nguyên Nhóm máu B từ người còn lại. Điều này cũng tương tự nếu bạn mang nhóm máu B [hoặc A], nghĩa là nhận kháng nguyên B [hoặc A] từ cả hai bố mẹ.
Kháng nguyên trên bề mặt tế bào hồng cầu sẽ xác định nhóm máu
Nhưng với nhóm là máu O, không có kháng nguyên nào và không ảnh hưởng tới nhóm máu A hay B. Nghĩa là một người nếu nhận hai kháng nguyên A và O [hoặc B và O] thì đều có nhóm máu A [hoặc B]. Chỉ khi người con nhận từ cả bố lẫn mẹ gen kháng nguyên O mới tạo nhóm là máu OO [thường gọi là O].
Như vậy, hệ thống Nhóm máu ABO phân chia thành 4 nhóm máu cơ bản là A, B, O và AB.
2.2. Hệ thống Rh-dương/Rh-âm
Các nhóm máu được chia nhỏ hơn dựa trên yếu tố Rh [cũng là một loại kháng nguyên trên tế bào hồng cầu]. Cụ thể, nếu trên tế bào hồng cầu có kháng nguyên Rh, nghĩa là dương tính với Rh [Rh-dương]. Ngược lại họ mang Rh-âm.
Yếu tố này quy định nhóm máu dương hay âm tính, viết ngay sau tên nhóm máu [ví dụ A+]. Như vậy, bốn nhóm máu chính được chia nhỏ hơn khi mỗi loại có thể dương và âm tính.
3. Nhóm máu O có hiếm không?
Để trả lời câu hỏi này, ta cũng tìm hiểu thống kê số người mang từng nhóm máu khác nhau. Tỉ lệ các nhóm máu ở Hoa Kỳ như sau:
- Nhóm máu O: 48%.
- Nhóm máu A: 36%.
- Nhóm máu B: 11%.
- Nhóm máu AB: 5%.
Tỉ lệ dân số Hoa Kỳ có nhóm máu Rh+ là 82%. Nhóm máu là O chiếm tỉ lệ cao nhất.
Tỉ lệ dân số ở các nhóm máu ở Việt Nam có đôi chút khác biệt như sau:
- Nhóm O: 42,1%.
- Nhóm B: 30,1%.
- Nhóm A: 21,2%.
- Nhóm AB: 6,6%.
Trong đó, có đến 99,96% dân số thuộc nhóm máu Rh-dương [giảm dần theo 4 nhóm máu O-B-A-AB]. Chỉ phần rất nhỏ [0,04% - 0,07%] dân số thuộc nhóm máu Rh-âm.
Nhóm máu O phổ biến nhất trong các nhóm máu
Như vậy, nhóm máu là O không phải là nhóm máu hiếm nếu bạn mang yếu tố Rh [nghĩa là O+], nhưng là vô cùng hiếm nếu nhóm máu O là O-.
4. Nhóm máu O ảnh hưởng tính cách và chế độ ăn thế nào?
Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, nhóm máu có ảnh hưởng đến tính cách con người, cũng như chế độ dinh dưỡng được khuyên dùng. Điều này đã được một số quốc gia công nhận và được người dân thực hiện, đặc biệt ở Nhật Bản. Đặc điểm người mang nhóm máu O nói riêng và các nhóm máu nói chung xuất hiện nhiều trên các tạp chí, truyền hình hay truyện tranh của Nhật.
Với người nhóm máu là O, người Nhật cho rằng, họ đều là những người đam mê, hào phòng, hòa đồng và thành công về mặt tài chính. Bạn đời lý tưởng của người nhóm máu O là người thuộc nhóm máu O hoặc A.
Về chế độ dinh dưỡng, người thuộc nhóm máu O được khuyên nên tập trung vào các loại thực ăn chứa nhiều protein, ít carbohydrate và thực hiện chế độ ăn nhạt. Một số loại thực phẩm được khuyến khích gồm:
- Cá.
- Thịt, nhất là thịt nạc.
- Hải sản.
- Trái cây.
- Rau quả như rau bina, bông cải xanh, tảo bẹ,...
- Dầu ô liu.
Kết hợp với chế độ ăn uống này là thực hiện tập thể dục nhịp điệu và thể thao yêu thích. Người thuộc nhóm máu O cần tránh ăn quá nhiều những thực phẩm như: ngô, lúa mì, cây họ đậu, sữa, caféin, rượu,...
Người Nhật cho rằng nhóm máu có ảnh hưởng đến tính cách con người
Vẫn còn nhiều tranh cãi cũng như nghiên cứu khoa học nhằm chứng minh việc ảnh hưởng của các nhóm máu đến tính cách, cơ thể con người. Do đó, những thông tin trên đây là thông tin tham khảo.
5. Làm sao để xác định nhóm máu?
Như thông tin ở trên, xác định nhóm máu ở mỗi người rất quan trọng, phục vụ cho mục đích hiến máu hoặc nhận máu khi cấp cứu, khám chữa bệnh,... Mọi người đều được khuyến khích nên xác định nhóm máu từ sớm để tiện lợi cho khai báo, cấp cứu sau này. Để xác định nhóm máu, cần thực hiện một loại xét nghiệm để xác định kháng nguyên trên bề mặt tế bào hồng cầu.
Cũng theo hệ thống nhóm máu cơ bản là ABO và Rh, các kháng nguyên đặc hiệu sẽ được tìm kiếm và xác định. Ngoài ra, nếu cần thiết, xét nghiệm tìm kháng nguyên ngoài ABO và Rh có thể thực hiện song không phổ biến.
5.1. Xét nghiệm nhóm máu ABO
Xét nghiệm sẽ tìm kiếm kháng nguyên thuộc một trong 4 nhóm máu này gồm:
- Nhóm máu A: có kháng nguyên A trên bề mặt tế bào hồng cầu, có kháng thể kháng B trong huyết tương.
- Nhóm máu B: Có kháng nguyên B trên bề mặt tế bào hồng cầu, có kháng thể kháng A trong huyết tương.
- Nhóm máu AB: có cả 2 kháng nguyên A và B trên bề mặt tế bào hồng cầu, đồng thời không có cả kháng thể kháng A lẫn kháng thể kháng B trong huyết tương.
- Nhóm máu O: không có kháng nguyên A hoặc B trên bề mặt tế bào hồng cầu, nhưng có cả kháng thể kháng A và kháng thể kháng B trong huyết tương.
Xét nghiệm tìm kháng thể để xác định nhóm máu
5.2. Xét nghiệm nhóm máu Rh
Nếu tìm thấy kháng nguyên Rh trên bề mặt tế bào hồng cầu, nghĩa là người đó có nhóm máu Rh dương [+]. Ngược lại, nếu không tồn tại kháng thể Rh, người đó mang nhóm máu Rh âm [-] rất hiếm.
Trên đây là một số thông tin MEDLATEC đã tổng hợp về nhóm máu O và cách xác định nhóm máu. Nếu có thắc mắc, hãy liên hệ với MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được giải đáp.
Nhóm máu O là nhóm máu thuộc hệ kháng nguyên ABO, nhóm máu này khá thường gặp trong các nhóm máu của người Việt Nam. Vậy hãy cùng tìm hiểu xem nhóm máu này có những điểm gì đặc biệt qua bài viết dưới đây cùng Docosan.
Nhóm máu O khác nhóm máu khác như thế nào?
Có 2 loại kháng nguyên trên màng hồng cầu là kháng nguyên A và kháng nguyên B, và tương tự đó là kháng thể kháng kháng nguyên A [kháng thể α] và kháng thể kháng kháng nguyên B [kháng thể β] xuất hiện trong huyết tương.
Dựa trên sự có mặt của 2 loại kháng nguyên A và B này trên màng hồng cầu và 2 loại kháng thể tương ứng xuất hiện trong huyết tương mà ta phân nhóm máu là làm 4 nhóm:
- Nhóm máu A: Màng hồng cầu có kháng nguyên A và trong huyết tương có kháng thể β
- Nhóm máu B: Màng hồng cầu có kháng nguyên B và trong huyết tương có kháng thể α
- Nhóm máu O: Màng hồng cầu không có kháng nguyên A, B và trong huyết tương có kháng thể α, β
- Nhóm máu AB: Màng hồng cầu có kháng nguyên A, B và trong huyết tương không có kháng thể α, β
Nhóm máu O Rh là gì?
Rh là viết tắt của từ Rhesus, một hệ kháng nguyên đa dạng và phức tạp nhất với hơn 50 kháng nguyên, trong đó có 5 loại chính là: kháng nguyên Rh[D], Rh[C], Rh[c], Rh[E], Rh[e]. Trong đó kháng nguyên D phổ biến và có ý nghĩa nhất.
Dựa trên kháng nguyên D của hệ Rh thì nhóm máu O Rh gồm 2 nhóm sau:
- Nhóm máu O Rh[D] dương [O Rh+]: Màng hồng cầu có kháng nguyên D
- Nhóm máu O Rh[D] âm [O Rh-]: Màng hồng cầu không có kháng nguyên D
Tỉ lệ nhóm máu ở Việt Nam như thế nào?
Hệ nhóm máu ABO gồm 4 nhóm máu là A, B, O và AB với tỷ lệ phân bố trong cộng đồng khác nhau ở từng chủng tộc. Ở Việt Nam, tỷ lệ này là: nhóm O khoảng 42,1%, nhóm B khoảng 30,1%, nhóm A khoảng 21,2% và nhóm AB khoảng 6,6%. Vậy có thể thấy nhóm máu O không phải là một nhóm máu hiếm vì tỉ lệ gặp nhóm O ở người Việt Nam lên đến tận 42,1% – chiếm nhiều nhất trong các nhóm máu hệ ABO.
Hệ Rh có 2 nhóm máu thường gặp là Rh[D] dương và Rh[D] âm, hay còn gọi là Rh[D]+ và Rh[D]-. Ở Việt Nam, đa số mang Rh[D]+, những người có nhóm máu Rh[D] âm [bao gồm nhóm O Rh-, A Rh-, B Rh-, AB Rh-] ước tính chỉ chiếm khoảng 0,004% dân số.
Nhóm máu O có thể truyền được cho những nhóm máu nào?
Nhóm máu O có thể truyền cho tất cả người nhận có nhóm máu thuộc hệ ABO [nhóm máu A, nhóm máu B và nhóm máu AB] nên nhóm O còn được gọi là nhóm máu chuyên cho. Nhưng lại chỉ có thể nhận được từ những người có cùng nhóm máu O.
Tuy nhiên để tránh tai biến trong quá trình truyền máu, đảm bảo an toàn cho người nhận thì hiện nay các Tổ chức y khoa trên thế giới khuyến cáo rằng:
- Truyền máu cùng nhóm máu là tốt nhất: nhóm máu O nên truyền cho nhóm máu O
- Nếu đó là trường hợp khẩn cấp hoặc tối cần thiết mà không có máu cùng nhóm với người bệnh để truyền thì có thể truyền khác nhóm máu nhưng phải đảm bảo rằng hồng cầu người cho không bị ngưng kết bởi huyết tương người nhận và chỉ được truyện lượng máu < 250ml và phải truyền chậm kèm theo dõi kĩ.
Ngoài ra cần lưu ý thêm về sự phù hợp của nhóm máu Rh khi truyền vì 50% người mang Rh- nhận máu từ người có Rh+ sẽ sinh ra kháng thể kháng kháng nguyên D và kháng thể này có khả năng khiến hồng cầu của người cho Rh+ [có kháng nguyên D trên màng hồng cầu] bị ngưng kết, huyết tán trong lòng mạch, nặng nề hơn nữa có thể gây tử vong.
Kết luận
Nhóm máu O không phải là một nhóm máu hiếm tại Việt Nam do tỉ lệ nhóm máu O tại Việt Nam là khoảng 42,1% dân số. Nhóm máu O có thể truyền cho tất cả người nhận có nhóm máu thuộc hệ ABO [nhóm máu A, nhóm máu B và nhóm máu AB] nhưng lại chỉ có thể nhận được từ những người có cùng nhóm máu O.
Khi truyền máu ngoài lưu ý truyền khả năng cho nhận của nhóm máu hệ ABO ta còn cần lưu ý nhóm máu của người cho là O Rh+ hay O Rh- để tránh tình trạng sinh ra kháng thể kháng kháng nguyên D gây ngưng kết, huyết tán hồng cầu trong lòng mạch.
Bài viết được tham khảo từ Bác sĩ Trần Bảo Ngọc và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn để điều trị trên Docosan.com.